TARAFLARIN GEÇERSİZ TAŞINMAZ SATIMI SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN İADE BORCU

ÖZET

Bu çalışma kapsamında öncelikle geçersizlik kavramı incelenmiştir. Geçersizlik kavramı ile beraber tasfiye ilişkisi başka bir ifadeyle iade borcu kavramı konumuza dahil olmaktadır. Bu incelemenin ardından taşınmaz satış sözleşmesi kapsamında karşılaşılan geçersizlik halleri ve bunlara bağlanan sonuçlar değerlendirilmiştir. Son olarak taşınmaz satış sözleşmesinin geçersiz olması durumunda Yargıtay’ın bedel iadesi bağlamında geliştirdiği “denkleştirici adalet ilkesi”ne değinilmiştir. 

Anahtar Kelimeler: iade borcu, taşınmaz satış sözleşmesi, sebepsiz zenginleşme, tasfiye ilişkisi. 

ABSTRACT

In this study, first of all, the concept of invalidity was examined. Together with the concept of invalidity, the liquidation relationship, in other words, the concept of return debt is included in our subject. After this examination, the invalidity situations encountered within the scope of the real estate sales contract and the results related to them were evaluated. Finally, in case the immovable sales contract is invalid, the "principle of equalizing justice" developed by the Court of Cassation in the context of reimbursement has been mentioned. 

Keywords: return debt, real estate sales contract, unjust enrichment, liquidation relationship. 

I 

İÇİNDEKİLER 

ÖZET ........................................................................................................................................... I ABSTRACT ................................................................................................................................I İÇİNDEKİLER.......................................................................................................................... II KISALTMALAR ..................................................................................................................... III 

1. GİRİŞ...................................................................................................................................... 1 
2. GEÇERSİZLİK KAVRAMI..................................................................................................1 

2.1. Genel Olarak.................................................................................................................... 1 2.2. Geçersizlik Türleri........................................................................................................... 3 2.3. Geçersizlik Sonucu İfa Edilmiş Edimler İçin İade Borcu ............................................... 5 

1. TAŞINMAZ SATIM SÖZLEŞMESİ..................................................................................... 8 
2. TAŞINMAZ SATIM SÖZLEŞMESİNDE GEÇERSİZLİK.................................................. 9 4.1. Genel Olarak.................................................................................................................... 9 4.2. Geçersiz Taşınmaz Satım Sözleşmesinde İade Borcu................................................... 10 4.2.1. Genel Olarak........................................................................................................... 10 4.2.2. İade Borcunda Denkleştirici Adalet İlkesinin Uygulanması .................................. 11 4.3. İade Borcunun Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı Kapsamına Girmesi ................... 13 
3. SONUÇ ................................................................................................................................ 14 

KAYNAKÇA ........................................................................................................................... 15 

II 

KISALTMALAR 

a.g.e. : adı geçen eser
a.g.m. : adı geçen makale
BATİDER : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi
Bkz. : Bakınız
C. : Cilt
dn. : dipnot
E. : Esas
FSEK : 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
H.D. : Hukuk Dairesi
HMK : 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
İBK : İçtihadı Birleştirme Kararı
İİK : İcra ve İflas Kanunu
İÜHFM : İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası K. : Karar
m. : Madde
No : Numara
s. : Sayfa
TBK : 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu
TDK : Türk Dil Kurumu
TMK : 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
TTK : 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
vb. : Ve benzeri
vd. : Ve devamı
Y. : Yıl
Yarg. : Yargıtay
YCGK : Yargıtay Ceza Genel Kurulu
YHGK : Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 

III 

1. GİRİŞ 

Taşınmaz satış sözleşmesi ile alıcının ödeyeceği bedel karşılığında, satıcının taşınmaz mülkiyetini devretmesi amaçlanmaktadır. Taşınmaz satış sözleşmesinin geçersiz olmasına rağmen edimlerin ifa edilmiş olması söz konusu olabilir. Böyle bir durumda iade borcu kapsamında ifa edilmiş edimlerin iadesi gündeme gelecektir. İade borcu ile tarafların durumunun eski hale getirilmesi amaçlanmaktadır. Ancak iade borcunun hukuki dayanağının ne olacağı konusunda doktrinde ve uygulamada ciddi tartışmalar söz konusudur. İade talebine ilişkin iki temel görüş bulunmaktadır. Bir görüşe göre iade talebi nisbi nitelikteyken, diğer görüşe göre ayni niteliktedir. Ancak bu görüşler kendi içlerinde de farklılaşmakta ve oldukça çeşitli uygulamalar ile karşılaşılmaktadır. İade talebine ilişkin tartışmalar teorik olmanın ötesine geçmekte ve pratikte ciddi sonuçlar doğurmaktadır. Klasik görüşlerin adalet duygusunu zedelediğini düşünen bazı yazarlar modern görüşler ortaya atmış ve zaman içinde bu görüşler uygulamada etkin hale gelmiştir. Öncelikle geçersizlik kavramı ve taşınmaz satış sözleşmesi incelenecek, ondan sonra taşınmaz satış sözleşmesi kapsamındaki geçersizlik bağlamında iade borcu incelenecektir. 

2. GEÇERSİZLİK KAVRAMI 

2.1. Genel Olarak 

Medeni hukukun en temel kavramlarından biri hukuki işlem kavramıdır. Hukuki işlem kavramı kısaca hukuki sonuç doğurmaya yönelmiş irade beyanı olarak tarif edilmektedir1. Hukuki işlemler ile beraber bireyler, toplumun diğer bireyleriyle hukuki ilişki kurma imkanına kavuşur. Hukuki işlem kavramı ile beraber sözleşme veya vasiyetname gibi hayatımızda yeri olan pekçok hukuki ilişki, hukuki çerçeve kazanmaktadır. 

Bir hukuki işlemin geçerliliği kanun tarafından öngörülmüş bazı unsurların varlığına bağlıdır2. Hukuki işlemin var olması ve sağlıklı bir şekilde sonuç doğurabilmesi için kurucu unsurlar, 

1 Fikret EREN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 23. Baskı, Ankara, 2018, s. 119; Mehmet AYAN, Medeni Hukuka Giriş, Bası 6, Konya 2011, Mimoza Yayıncılık, s.118.